Vitaliteit op de werkvloer is tegenwoordig belangrijker dan ooit. Maar wat houdt die vitaliteit precies in – en wat kun je er zelf aan doen? Bob Zeegers, mede-oprichter en CEO van HR Navigator, deelt zijn visie. “Niet alleen lichamelijk, maar ook mentaal.”
In de afgelopen 10 jaar hielp Zeegers 17.000 ondernemers en professionals aan de beste hr-dienstverleners. Zelf heeft hij 10 man vast personeel in dienst en daarnaast doet hij beroep op nog zo’n 10 flexwerkers. “Als adviseur houd ik me bezig met alles dat relevant is binnen hr. Vitaliteit speelt hierbij een grote rol. Zo groot, dat het by far één van de belangrijkste thema’s van dit moment is.”
Vitaliteit bovenaan de agenda
Uit verschillende onderzoeken blijkt volgens Zeegers dat duurzame inzetbaarheid en vitaliteit de laatste tien jaar bovenaan de agenda staan. “Tien jaar geleden speelde het ook al, maar op een andere manier. Het stond nog in de kinderschoenen en we wisten nog niet goed wat die vitaliteit nu exact betekende, laat staan dat we realiseerden wat de effecten ervan zijn.”
Tijdens zijn werk ziet Zeegers veel managers en hr-professionals die beweren waarde te hechten aan vitaliteit en de gezondheid van hun medewerkers, maar er effectief iets mee doen en bereiken? Dat gebeurt volgens de hr-expert helaas nog niet altijd.
“Kroketten in kantines worden vervangen door salades. Of je kunt een cursus ‘stoppen met roken krijgen’. Dat is slechts een druppel op een gloeiende plaat. Een goed begin, maar er is meer nodig dan dat”, zegt de hr-expert, die van mening is dat er de laatste jaren wel een stijgende lijn te zien is.
De rol van mentale gezondheid
“Onderschat daarbij niet de rol van mentale gezondheid. Kijk eens naar jongere leeftijdsgroepen, zoals millennials. Zij bevinden zich in een fase van hun leven waarbij ze carriere willen maken, kinderen krijgen. Het is rennen en vliegen”, zegt Zeegers, die regelmatig ziet dat deze jongeren tegen veel gezondheidsrisico’s aanlopen omdat ze te hard gaan. “Ze willen zo graag slagen, dat ze zichzelf voorbij lopen en daardoor juist omvallen. In plaats van dat je deze groep moet aansporen, moet je ze afremmen.”
Het is soms moeilijk in te schatten om te zien wat nodig is. Maar toch is het zaak dat je je processen rondom vitaliteit goed regelt. Dit begint bij wat iemand nodig heeft. “Dat is per individu verschillend”, zegt Zeegers, die stelt dat we in Nederland snel geneigd zijn alles in regels en verplichtingen te gieten. “Personeelsboeken staan vol met wat je niet mag. Dat is niet bevorderlijk voor iemands mentale gesteldheid en veroorzaakt onnodig stress.”
Goed voorbeeld
Zeegers schetst een voorbeeld van een bedrijf dat het volgens hem goed doet als het aankomt op vitaliteit. “Een van mijn klanten is actief in de zorgsector. Maandelijks geeft hij al zijn medewerkers een budget van 60 euro dat vrij mag worden besteed aan eigen inzetbaarheid. Dat is heel ruim gedefinieerd. Denk aan sportschool, wandelschoenen of opsparen voor bijvoorbeeld een leuk uitje of het volgen van een cursus. Dat mag zelfs een kantklos cursus zijn.”
“Waar kritische managers eisen dat werknemers het geld moet worden uitgeven aan vitaliteit, geeft het bedrijf in dit voorbeeld de vrije keuze. En dat werkt. Door mensen iets te verplichten sla je de plank mis – want juist door aandacht te geven aan medewerkers als individu en te zeggen dat ze die 60 euro helemaal vrij mogen besteden, werk je goodwill in de hand”, zegt Zeegers.
“Vind jij het als manager belangrijk dat je medewerkers goed voor zichzelf zorgen, en stel je hiervoor budget beschikbaar, dan zorgt dat er alleen al voor dat medewerkers zich meer betrokken voelen. Deze organisatie is een goed voorbeeld dat hopelijk doet volgen. We hebben nog een hoop te behalen op het gebied van vitaliteit en veel werkgevers zien de urgentie nog niet om de productiviteit van hun werknemers op peil te houden.”
Winststijging van 18 procent
Hoe dat komt? “Er wordt te vaak gedacht in kosten, terwijl er onvoldoende zicht is op de opbrengsten die goede vitaliteit teweeg kan brengen. Geef jij aandacht aan de inzetbaarheid van je werknemers, dan doet dat uiteindelijk iets met de kengetallen van je bedrijf”, zegt Zeegers, die in zijn boek ‘HR met Ballen‘ beschrijft dat je winst kan stijgen met 18 procent als je blijvend investeert in vitaliteit bij je werknemers.Hetzelfde geldt voor de omzet, de betrokkenheid, de productie, terwijl tegelijkertijd het verzuim daalt, net als het aantal productiefouten en veiligheidsincidenten. Niet een beetje, maar vaak met tientallen procenten.
De investering in vitaliteit hoeft niet eens groot te zijn. “Met slechts 200 euro per werknemer per jaar kun je al geweldige resultaten bereiken. 200 euro per werknemer per jaar, dat is 0,5 van de gemiddelde loonsom. Waar hebben we het over? Probeer het en ik kan je garanderen dat de productiviteit van je werknemers stijgt, met als gevolg een hogere omzet en winst.”
Vitaliteit en slaap
Een belangrijk onderdeel van vitaliteit is slaap. Iets waar Zeegers zich goed van bewust is – en waar hij zelf de afgelopen jaren ook veel aandacht aan besteedde. “Jarenlang sliep ik slecht, tot ik het boek van Floris een paar jaar geleden las. Dat was heel fijn. Ik slaap nog niet iedere nacht goed, maar een stuk beter gaat het wel.”
Zeegers besloot alle schermen uit zijn slaapkamer te bannen. “Als ik naar bed ga heb ik geen tv, telefoon of ander scherm meer in de slaapkamer. Dat heeft enorm veel impact. En zo zijn er nog veel andere sleep hacks, waaronder het leven volgens je bioritme.”
Flexibele werktijden
Hoewel de coronacrisis zorgde dat veel HR-processen anders werden ingericht, hanteren nog steeds veel bedrijven werktijden van 9 tot 5. “Die vaste tijden geven onrust, met name bij mensen met jonge kinderen. De school begint om 10 voor 9 en om 9 uur moeten ze zich dan melden. Waarom kunnen ouders niet gewoon om half 10 beginnen – of beter: op een tijd die voor hen het best uitkomt? Van 10 tot 3 en daarna na het avondeten nog een paar uurtjes bijvoorbeeld?”
“Waar de één een ochtendmens is en het fijn vindt om om 6 uur ‘s ochtends te beginnen, gaat de ander liever wat later aan het werk en werkt diegene door tot ‘s avonds. Flexibele werktijden hanteren voor je werknemers is een heel simpel trucje om stress te verlagen. Hierdoor zorg je dat je personeel beter slaapt – en dus ook functioneert. “
Individuele gevallen
Kijk daarbij naar individuele gevallen voor zover dat mogelijk is. “Iedereen is anders, dus daarbij hoort een andere aanpak. De een gedijt beter als hij of zij thuiswerkt, de ander doet het beter op kantoor. Probeer als werkgever te luisteren en je kwetsbaar op te stellen. Vermijd het opleggen van dingen.”
Een tip die Zeegers zijn eigen werknemers meegeeft – en die hij graag met de rest van Nederland deelt: “Het eerste en laatste uur van de dag zijn altijd voor jou. Het is belangrijk dat je iedere dag me-time hebt. Het maakt niet uit hoe je deze tijd invult. Denk aan even naar buiten gaan, sporten of muziek luisteren. Echt even jouw momentje.”
Vaak begint een dag al met het gevoel dat je van alles moet. Je bed uit, opschieten, kinderen eten geven. Dat is volgens Zeegers funest voor je productiviteit en vitaliteit. “Ga een uurtje eerder op en pak die me-time. Mediteer, maak een smoothie en neem tijd voor je ontbijt. Drink een goede kop koffie en lees de krant of een goed boek, nog voor alle drukte en hectiek van het dagelijkse leven. Dan begin je uitgerust en fit aan je dag.”
Wijze les
Tot slot wil Zeegers nog een laatste les meegeven. “Mensen die in de hr werken hebben altijd de neiging om voor anderen te willen zorgen. Maar dat kun je pas écht goed doen als je ook voor jezelf zorgt. Denk maar aan het zuurstofmasker in vliegtuig. Heb je kinderen, dan móet je dat masker eerst bij jezelf opzetten en daarna pas bij je kinderen. Doe je dat niet? Dan loopt het slecht af voor jou én je kinderen.