Hoe maak je slaapproblemen bespreekbaar? Een taboe?

Een artikel van BG Magazine

Slaapexpert Floris Wouterson duikt dieper in de complexiteit van het bespreekbaar maken van slaapproblemen en slaaptekort op de werkvloer, de psychologische drempels die medewerkers ervan weerhouden om hulp te zoeken, en de subtiele maar krachtige invloed van ons reptielenbrein op ons gedrag en onze gewoonten.

In het eerste deel van onze reeks hebben we de sluier opgelicht van de stille epidemie die slaaptekort heet, en de verstrekkende gevolgen ervan voor zowel het individu als de economie. Nu, in dit tweede deel, duiken we dieper in de complexiteit van het bespreekbaar maken van slaapproblemen en -tekort op de werkvloer, de psychologische drempels die medewerkers ervan weerhouden om hulp te zoeken, en de subtiele maar krachtige invloed van ons reptielenbrein op ons gedrag en onze gewoonten.

Het bespreekbaar maken van slaapproblemen is geen eenvoudige opgave. Het vereist een fijngevoelige benadering, waarbij zowel de emotionele als de rationele aspecten van het menselijk gedrag worden aangesproken. Als HR-professional of leidinggevende is het cruciaal om te erkennen dat slaapproblemen niet alleen een individueel probleem zijn, maar een organisatorische uitdaging die de bedrijfscultuur, productiviteit en uiteindelijk de bedrijfsresultaten beïnvloedt.

Hoe slaapproblemen stilletjes jouw bedrijfsproductiviteit ondermijnt

Slaaptekort, ook als gevolg van slaapproblemen, is een sluipmoordenaar. Het ontregelt niet alleen onze fysieke gezondheid, maar tast ook onze mentale veerkracht en emotionele balans aan. Medewerkers die chronisch te weinig slapen, zijn vaak niet helemaal zichzelf. Hun voorhoofdskwab, cruciaal voor zelfbeheersing en het beteugelen van emotionele impulsen, gaat offline. Dit kan leiden tot onwenselijk sociaal gedrag, variërend van sociaal meeliften tot het indienen van valse declaraties, liegen en het onterecht de schuld geven aan anderen. Hierover schreef Christopher Barnes interessant artikel [01.] Sleep-Deprived People Are More Likely to Cheat. Dit is overigens geen kwestie van karakter, maar een direct gevolg van slaapgebrek. Het is een belangrijk inzicht voor elke organisatie, want het beïnvloedt niet alleen de individuele medewerker, maar de gehele werksfeer en de manier waarop mensen met elkaar omgaan.

De drempel van drie jaar: waarom medewerkers aarzelen

Het is verontrustend dat medewerkers gemiddeld drie jaar wachten voordat ze hulp zoeken voor hun slaapproblemen. Deze aarzeling is deels te wijten aan de angst voor stigmatisering en professionele repercussies. Niemand wil gezien worden als de zwakke schakel, vooral niet in een competitieve werkomgeving. Daarnaast is er een diepgewortelde weerstand tegen verandering, aangestuurd door ons reptielenbrein, dat streeft naar stabiliteit en het vermijden van risico’s. Dit primitieve deel van ons brein is niet geïnteresseerd in langetermijnvoordelen of welzijn; het is gericht op overleven en het handhaven van de status quo.

Het reptielenbrein en de weerstand tegen verandering (ook als het goed voor je is)

Stel je voor: een HR-manager staat voor de moeilijke beslissing om een medewerker die niet goed functioneert te ontslaan. Voordat deze beslissing wordt genomen, vindt er een intense innerlijke dialoog plaats. Gedachten zoals “Zo erg is het toch niet?”, “Hij of zij heeft toch ook goede kanten?”, of “Misschien kan ik de medewerker overplaatsen naar een andere afdeling?” komen allemaal naar boven. Dit zijn klassieke voorbeelden van hoe ons reptielenbrein ons aanzet tot het handhaven van de status quo, een fenomeen dat ook bekendstaat als inertie. Het reptielenbrein is bedoeld om ons te beschermen in gevaarlijke situaties, maar het kan ons ook tegenhouden bij het maken van noodzakelijke veranderingen en beslissingen. Zo is het ook vaak met slaapproblemen: we bagatelliseren het probleem of stellen onszelf gerust met gedachten als “Het gaat wel weer over” of “Ik moet gewoon minder dit of meer dat doen”. Maar uiteindelijk blijft de noodzakelijke actie uit. Dit is een gemiste kans!

SleepImpactScore©: Een revolutionair hulpmiddel voor HR

Om slaapproblemen effectief aan te pakken, is het essentieel om een duidelijk beeld te hebben van de omvang en de ernst van het probleem. Hier komt de SleepImpactScore© om de hoek kijken. Deze innovatieve tool helpt HR-professionals om slaapproblemen binnen hun organisatie in kaart te brengen en te begrijpen hoe deze de prestaties en het welzijn van medewerkers beïnvloeden. De SleepImpactScore© is niet alleen een maatstaf voor de huidige staat van slaapgezondheid, maar ook een krachtige voorspeller van verzuim, vooral langdurig verzuim [02.]. Door gebruik te maken van deze tool kunnen bedrijven proactief handelen, de risico’s van slaaptekort verminderen en een gezondere, productievere werkomgeving creëren.

Het gevaar van baseline resetting…

In een wereld waar de grenzen tussen werk en privé steeds vager worden, is het van cruciaal belang dat we het taboe rond slaapproblemen doorbreken. Het bespreekbaar maken van slaapproblemen op de werkvloer hoeft geen ongemakkelijke confrontatie te zijn, maar kan juist een deur openen naar een gezondere en productievere werkomgeving. Laten we twee medewerkers als voorbeeld nemen om te illustreren hoe waardevol deze openheid kan zijn.

Neem bijvoorbeeld Jasper, een toegewijde werknemer wiens snurken niet alleen zijn partner uit de slaap hield, maar ook zijn eigen rust ernstig verstoorde. Na het bespreekbaar maken van zijn vermoeidheid op het werk, werd hij aangemoedigd om medisch advies in te winnen. De diagnose? Slaapapneu. Dit inzicht was een keerpunt. Met de juiste behandeling verbeterde niet alleen zijn slaapkwaliteit, maar ook zijn alertheid en veiligheid op het werk. Een win-win situatie.

Dan is er Sandra, midden in de overgang, worstelend met slapeloze nachten en de daaruit voortvloeiende uitputting. Door haar zorgen te delen, ontdekte ze dat ze niet alleen was. Met steun van haar werkgever en aanpassingen in haar leefstijl en routine, vond ze haar weg terug naar een herstellende nachtrust. Haar hernieuwde energie en focus waren een getuigenis van wat een open dialoog kan bereiken.

Deze verhalen benadrukken het belang van bewustwording. Veel medewerkers accepteren een verminderde slaapkwaliteit als het nieuwe normaal, een fenomeen dat bekend staat als ‘baseline resetting’. Maar door inspirerende workshops te geven of e-learnings over slaap aan te bieden, kunnen we deze trend keren. Het aanpakken van slaapproblemen is niet alleen gunstig voor de werkgever, maar biedt ook talloze voordelen voor de medewerker in zijn of haar privéleven.

Mijn eigen verhaal van slaapproblemen

Ik heb de vrijheid genomen om een glimp van mijn eigen ervaring met slaapproblemen te delen. Het is de basis van alles wat ik vandaag doe: de hele wereld goed laten slapen. Als medewerker destijds in de financiële sector heb ik ondervonden hoe een goede nachtrust mijn leven op meerdere fronten heeft getransformeerd. Het begon allemaal toen ik besloot mijn slaap serieus te nemen, en de veranderingen waren zowel diepgaand als veelzijdig.

Allereerst merkte ik een aanzienlijke verbetering in mijn gezondheid. Het voelde alsof mijn immuunsysteem een boost had gekregen. Ik was minder vaak verkouden of grieperig, en mijn algehele vitaliteit nam toe. Het werd me duidelijk dat een goede nachtrust meer is dan alleen een pauze van de dagelijkse sleur; het is een essentiële bouwsteen voor mijn gezondheid.

Emotioneel gezien was de impact van goed slapen misschien nog wel het meest opmerkelijk. Mijn stemming verbeterde aanzienlijk en de gevoelens van neerslachtigheid en angst die soms boven mijn hoofd hingen, verdwenen als sneeuw voor de zon. Slaap werd mijn bondgenoot in het behouden van mijn emotionele balans, waardoor ik elke dag met een heldere en positieve blik kon beginnen.

Op het werk begon ik de vruchten te plukken van mijn verbeterde slaapgewoonten. Mijn alertheid en creativiteit schoten omhoog, en complexe problemen die voorheen onoverkomelijk leken, werden uitdagingen die ik met vertrouwen en efficiëntie aanging. Mijn collega’s merkten het op, en mijn baas ook. Het was duidelijk dat niet alleen mijn gezondheid en humeur, maar ook mijn professionele prestaties baat hadden bij mijn herwonnen nachtrust.

Maar de voordelen bleven niet beperkt tot mijn persoonlijke gezondheid en professionele leven. Ook mijn relaties verbeterde. Voorheen had ik een kort lontje en was ik prikkelbaar. Dit verdween volledig naar de achtergrond. Mijn interacties thuis en op het werk werden harmonieuzer. Ik had meer geduld, kon beter luisteren en was aanwezig in het moment. 

Tot slot: mijn reis naar goed slapen is een reis geweest die elk aspect van mijn leven heeft aangeraakt. Het heeft me geleerd dat slaap niet zomaar een noodzakelijke onderbreking is, maar een fundamenteel onderdeel van een gezond, gelukkig en productief leven.

Hoe doorbreek je het taboe rond slaapproblemen?

Door slaapproblemen bespreekbaar te maken, erkennen we niet alleen het belang van rust voor onze huidige prestaties, maar investeren we ook in onze toekomstige gezondheid en welzijn. Het is tijd om de stilte te doorbreken en de weg vrij te maken voor een meer uitgeruste, energieke en productieve samenleving.

Zie het als een ijsberg drijvend in de oceaan. Het grootste deel van zijn massa, verborgen onder het wateroppervlak, blijft ongezien. Dit beeld is treffend vergelijkbaar met de situatie van slaapproblemen op de werkvloer. Wat we aan de oppervlakte zien – verminderde productiviteit, fouten, en misschien zelfs een verslechterde werksfeer – is slechts het topje van de ijsberg. Onder de oppervlakte schuilt een veel grotere massa aan problemen: ziekteverzuim, gezondheidsproblemen, emotionele disbalans, en een verstoorde bedrijfscultuur, allemaal voortvloeiend de onzichtbare gevolgen van slaaptekort en -problemen. 

Nu rest ons de onvermijdelijke vraag: Wat gebeurt er als we dit niet aanpakken? Wat zijn de gevolgen als we de onzichtbare massa onder het wateroppervlak negeren? De gevolgen zijn verreikend en veelzijdig. Op individueel niveau leidt het tot uitgeputte, ongezonde medewerkers die niet in staat zijn om hun volledige potentieel te benutten. Op organisatorisch niveau vertaalt dit zich in een verminderde productiviteit, een hoger ziekteverzuim en een algemene afname van de werktevredenheid en betrokkenheid. Bedrijven riskeren een neerwaartse spiraal waarin talent vertrekt, innovatie stagneert en de bedrijfscultuur erodeert. Iets om over na te denken. Truste!

Voetnoot:

[01.] Sleep-Deprived People Are More Likely to Cheat

[02.] Slecht slapen aanwijzing voor langdurend verzuim

SleepImpactScore